ISROએ જણાવ્યું કે એસ્ટ્રાસેટ જે બ્લેક હોલના આસપાસના રહસ્યોને ઉકેલવામાં મદદ કરે છે તેનું નામ MAXI J1820+070 છે અને તે લગભગ 9800 પ્રકાશ વર્ષ દૂર સ્થિત છે.
એસ્ટ્રાસેટ ખાસ છે કારણ કે તે એક જ સમયે અનેક પ્રકારના પ્રકાશ જોઈ શકે છે. જેમ માણસો મેઘધનુષ્યના વિવિધ રંગો જુએ છે તેમ એસ્ટ્રાસેટ પણ આકાશના વિવિધ રંગો જોઈને અવકાશમાં રહેલા પદાર્થોને સમજે છે. આજે આપણે જે બ્લેક હોલ વિશે વાત કરીશું તેનું નામ MAXI J1820+070 છે. તે લગભગ 9800 પ્રકાશ વર્ષ દૂર સ્થિત છે અને ખૂબ જ વિશિષ્ટ છે. 2018 માં તે અચાનક ચમકવા લાગ્યો જેના કારણે દુનિયાભરના વૈજ્ઞાનિકોનું ધ્યાન આ બ્લેક હોલ તરફ ગયું.
- Advertisement -
ઈન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઈઝેશન (ISRO)એ મંગળવારે જાણકારી આપી કે આપણું એસ્ટ્રોસેટ, ભારતની પ્રથમ અવકાશ ખગોળશાસ્ત્ર વેધશાળાએ વૈજ્ઞાનિકોની આંતરરાષ્ટ્રીય ટીમને ‘Maxi J1820 Plus 070’ નામની ‘એક્સ-રે બાઈનરી’ સિસ્ટમની આસપાસના રહસ્યોને ઉકેલવામાં મદદ કરી છે.
MAXI J1820+070 ના રહસ્યને ઉકેલવામાં એસ્ટ્રોસેટે મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. એસ્ટ્રોસેટની વિશેષતા એ છે કે તે એક્સ-રે, યુવી અને સામાન્ય પ્રકાશ જોઈ શકે છે. આ રીતે તેણે MAXI J1820+070 ની આસપાસની જગ્યાઓ જુદી જુદી લાઇટ વિશે જાણકારી આપી હતી.
AstroSat: A multi-wavelength marvel
- Advertisement -
AstroSat enables unlocking the secrets of a transient black hole X-ray binary.
The study "A Multi-Wavelength Spectral Study of MAXI J1820+070 in the Soft and Hard States" by an international team enhances the understanding of the accretion… pic.twitter.com/CpmChizs8J
— ISRO (@isro) February 20, 2024
એસ્ટ્રોસેટે એ પણ શોધ્યું કે બ્લેક હોલની નજીક અને દૂરના વિસ્તારોમાં પ્રકાશનો ખેલ ચાલી રહ્યો છે. બ્લેક હોલની નજીક જે પ્રકાશ આવે છે, તે તેનાથી દૂર જાય છે અને અન્ય પ્રકારનો પ્રકાશ બની જાય છે. એસ્ટ્રાસેટ આ પ્રકાશના નાટકને પણ સમજે છે, જેને વૈજ્ઞાનિકોને MAXI J1820+070 વિશે વધુ માહિતી આપી.
એસ્ટ્રોસેટનું આ સંશોધન ખૂબ મહત્વનું છે. આનાથી માત્ર MAXI J1820+070 વિશે જ માહિતી મળી નથી, પરંતુ એ પણ બહાર આવ્યું છે કે અવકાશમાં આવા અન્ય બ્લેક હોલ હોઈ શકે છે જેના વિશે આપણે જાણતા નથી. એસ્ટ્રોસેટ જેવા શક્તિશાળી ઉપગ્રહોની મદદથી આપણે ભવિષ્યમાં હજુ પણ વધુ રહસ્યો ખોલી શકીશું.
યુએસ સ્પેસ એજન્સી નાસા અનુસાર, એક્સ-રે બાઈનરી સામાન્ય તારા અને નાશ પામેલા તારાથી બનેલા છે, જે સફેદ નાના ન્યુટ્રોન તારો અથવા બ્લેક હોલ હોઈ શકે છે. Maxi J1820+070 એ લો-માસ એક્સ-રે બાઈનરી છે જે કોમ્પેક્ટ ઑબ્જેક્ટ તરીકે બ્લેક હોલ ધરાવે છે.