હિન્દુ ધર્મમાં અગિયારસનું વિશેષ મહત્ત્વ છે. અગિયારસના દિવસે ખાસ પૂજા વ્રત કરવાથી ભગવાનની વિશેષ કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. તેમાં પણ મોટી અગિયારસના દિવસે ખાસ વ્રત રાખવાનું મહત્ત્વ છે. ત્યારે ચાલો જાણીએ કે જેઠ મહિનામાં ક્યારે આવશે નિર્જળા એકાદશી.
હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ વૃષભ અને મિથુન વચ્ચેની સંક્રાતિ દરમિયાન જ્યેષ્ઠ મહિનાના શુક્લ પક્ષની એકાદશીને નિર્જલા એકાદશી કહેવામાં આવે છે. હિન્દુ ધર્મમાં નિર્જળા એકાદશીનું વિશેષ મહત્ત્વ છે.
- Advertisement -
આ વર્ષે નિર્જળા એકાદશીનું વ્રત 06 જૂને આવશે. માનસિક અને શારીરિક સ્વાસ્થ્યની દ્રષ્ટિએ પણ આ ઉપવાસ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. હિંદુ કેલેન્ડર મુજબ જ્યેષ્ઠ મહિનાના શુક્લ પક્ષની એકાદશી તિથિ શુક્રવાર 06 જૂને બપોરે 02:15 વાગ્યે શરૂ થશે. તે જ સમયે આ તારીખ બીજા દિવસે એટલે કે શનિવાર 7 જૂને સવારે 04:47 વાગ્યે સમાપ્ત થશે.
નિર્જળા એકાદશી પર કયા નિયમોનું પાલન કરવું જોઈએ
એકાદશી વ્રત ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા માટે સમર્પિત છે. આ એકાદશીના વ્રત પછી વ્યક્તિએ પોતાની શ્રદ્ધા અને ક્ષમતા મુજબ દાન કરવું જોઈએ. જે લોકો આ દિવસે વિધિ-વિધાન મુજબ પાણીના ઘડાનું દાન કરે છે. તેમને આખા વર્ષની બધી એકાદશીઓનો લાભ મળે છે. જે વ્યક્તિ આ પવિત્ર એકાદશીનું વ્રત રાખે છે તે બધા પાપોથી મુક્ત થઈ જાય છે. આ ખાસ એકાદશીની પૂજા માટે એક ચોક્કસ નિયમ છે. આ ખાસ એકાદશીની પૂજા માટે એક ચોક્કસ નિયમ છે. જેનું પાલન કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. નિર્જળા એકાદશી જેમ નામ સૂચવે છે તેમ તેમાં પાણી વગરનો ઉપવાસ રાખવાનો સમાવેશ થાય છે. આ વ્રત સૌથી મુશ્કેલ એકાદશીઓમાંની એક માનવામાં આવે છે. તેથી તેના નિયમોનું પાલન કરવું ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે જેથી ઉપવાસ તૂટી ન જાય અને ઉપવાસ કરનાર વ્યક્તિ તેનો સંપૂર્ણ લાભ મેળવી શકે.
- Advertisement -
આ નિયમોનું ખાસ કરો પાલન
આ અંગે જ્યોતિષી કહે છે કે આ દિવસે ભોજનનો ત્યાગ કરવો ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે. આ દિવસે કોઈપણ પ્રકારનું અનાજ ખાવાની સંપૂર્ણ મનાઈ છે. આ વ્રતમાં ફળો ખાવાની પણ મનાઈ છે.
ઉપવાસ દરમિયાન મન શાંત અને શુદ્ધ રાખવું જોઈએ. કોઈના પ્રત્યે ખરાબ વિચારો ન રાખવા જોઈએ અને કઠોર બોલવાનું ટાળવું જોઈએ.
દિવસભર ઓછું બોલવું જોઈએ અને શક્ય હોય તો મૌન રહેવું જોઈએ.
દિવસ દરમિયાન સૂવાનું ટાળવું જોઈએ.
આ વ્રતમાં બ્રહ્મચર્ય પાળવું જોઈએ અને શારીરિક ઇચ્છાઓને નિયંત્રિત કરવી જોઈએ.
આ દિવસે ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરવી જોઈએ, સ્તોત્રો ગાવા જોઈએ અને તેમની વાર્તાઓ સાંભળવી જોઈએ.
આ સાથે આ તિથિએ રાત્રે જાગવું પણ શુભ માનવામાં આવે છે. દ્વાદશીના દિવસે સૂર્યોદય પછી ઉપવાસ તોડવામાં આવે છે પરંતુ તે તોડતા પહેલા જરૂરિયાતમંદોને દાન આપવું અને પૂજા કરવી મહત્વપૂર્ણ છે.
ઉપવાસ દરમિયાન ક્રોધ અને લોભ જેવા નકારાત્મક વિચારોથી દૂર રહેવું સૌથી મહત્વપૂર્ણ અને આવશ્યક છે. નહીં તો ઉપવાસના ફાયદા પ્રાપ્ત થતા નથી.
નિયમ એ છે કે ઉપવાસ યોગ્ય રીતે કરવો. ભક્તોએ સવારે સૂર્યોદય સમયે સ્નાન કર્યા પછી ભગવાન વિષ્ણુની પૂજા કરીને નિર્જળા એકાદશીનું વ્રત રાખવાની પ્રતિજ્ઞા લેવી જોઈએ.
સાધકો અને ભક્તોએ શુદ્ધિકરણ માટે પીવામાં આવેલા પાણી સિવાય બીજા દિવસે સૂર્યોદય સુધી પાણીનું એક ટીપું પણ ન પીવું જોઈએ અને ખોરાક અને ફળોનો પણ ત્યાગ કરવો જોઈએ.
આ પછી બીજા દિવસે દ્વાદશી તિથિના દિવસે સ્નાન કર્યા પછી ભગવાન વિષ્ણુની ફરીથી પૂજા કરો અને બ્રાહ્મણને પાણીથી ભરેલો વાસણ અને યોગ્ય દક્ષિણા અર્પણ કરો અને પછી જ ભોજન અને પાણી લો અને ઉપવાસ તોડો.
નિર્જળા એકાદશીનું મહત્વ
તેને નિર્જળા-એકાદશી અથવા ભીમસેની એકાદશી પણ કહેવામાં આવે છે. શાસ્ત્રો અનુસાર એવું માનવામાં આવે છે કે ફક્ત નિર્જળા એકાદશીનું વ્રત રાખવાથી વર્ષના તમામ 24 એકાદશીના વ્રતનું પુણ્ય મળે છે. તેથી જે ભક્તો વર્ષની બધી એકાદશીઓના ઉપવાસ કરી શકતા નથી. તેમણે નિર્જળા એકાદશીનું પાલન કરવું જોઈએ. નિર્જળા એટલે કે આ ઉપવાસ પાણી પીધા વિના અને ઉપવાસ કરીને કરવામાં આવે છે. તેથી આ ઉપવાસનું મહત્વ મુશ્કેલ તપ અને ધ્યાન જેટલું જ છે.
