રતન ટાટા વિશ્વના સૌથી પ્રભાવશાળી ઉદ્યોગપતિઓમાંના એક હતા તેમ છતાં તેઓ ક્યારેય અબજપતિઓની યાદીમાં દેખાયા નથી, જાણો કઈ રીતે ટાટા ગ્રુપમાં સફરની શરૂઆત થઈ ?
રતન ટાટા એક એવું નામ જે ભારતના સ્વર્ણિમ ઇતિહાસમાં કોતરાઈ ચૂક્યું છે. રતન ટાટા ભલે આજે આપણી વચ્ચે નથી પરંતુ દેશના 140 કરોડ લોકોના હૃદયમાં તેમની યાદ હંમેશા જીવંત રહેશે. રતન ટાટા વિશ્વના સૌથી પ્રભાવશાળી ઉદ્યોગપતિઓમાંના એક હતા તેમ છતાં તેઓ ક્યારેય અબજપતિઓની યાદીમાં દેખાયા નથી. તેમની પાસે 30 થી વધુ કંપનીઓ છે જે છ ખંડોના 100 થી વધુ દેશોમાં ફેલાયેલી હતી તેમ છતાં તેઓ સાદું જીવન જીવતા હતા. ટાટા એક સાદા વ્યક્તિત્વ ધરાવતા કોર્પોરેટ દિગ્ગજ હતા જેમણે પોતાની શાલીનતા અને પ્રમાણિકતાના આધારે એક અલગ પ્રકારની છબી બનાવી હતી.
- Advertisement -
જાયન્ટ કંપનીની જોબ ઓફર ઠુકરાવી
રતન ટાટાએ 1962માં ન્યૂયોર્કની કોર્નેલ યુનિવર્સિટીમાંથી આર્કિટેક્ચરમાં BSની ડિગ્રી મેળવી ત્યારે તેમને વિશ્વની અગ્રણી કંપનીઓમાંથી એક IBMમાં નોકરીની ઓફર આવી હતી. પરંતુ તેમણે તેમના કાકા જેઆરડીના આગ્રહથી તે ઓફર નકારી કાઢી હતી. તેમના કાકા જેઆરડી ટાટા ઈચ્છતા હતા કે, તેઓ પારિવારિક વ્યવસાયને સમજે અને પછી તેને સંભાળે. પછી શું બાકી હતું તે તેના દેશમાં આવ્યા અને તેમના કાકાની સલાહને અનુસરીને તે જૂથમાં જોડાયા.
આ રીતે ટાટા ગ્રુપમાં સફરની શરૂઆત થઈ
- Advertisement -
જો તમને એવું લાગતું હોય કે રતન ટાટા ગ્રુપમાં જોડાતાની સાથે જ તેમને મોટું પદ મળી ગયું હોત તો બિલકુલ એવું જ હતું. તેમણે શરૂઆતમાં એક કંપનીમાં કામ કર્યું અને ટાટા ગ્રુપના વિવિધ વ્યવસાયોમાં અનુભવ મેળવ્યો ત્યારબાદ 1971માં તેઓ નેશનલ રેડિયો અને ઈલેક્ટ્રોનિક્સ કંપની (ગ્રૂપની એક પેઢી)ના ઈન્ચાર્જ ડિરેક્ટર તરીકે નિયુક્ત થયા. તે પછી તેણે ક્યારેય પાછું વળીને જોયું નથી. તેમણે જૂથની ઘણી કંપનીઓમાં સુધારા કર્યા. નવા અને પ્રતિભાશાળી યુવાનોને લાવીને બિઝનેસને વેગ આપવાનો પ્રયાસ કર્યો. થોડી જ વારમાં જૂથની ઘણી કંપનીઓએ સફળતાની નવી વાર્તાઓ લખવાનું શરૂ કર્યું. પણ ઈતિહાસ રચવાનો બાકી હતો. તે વર્ષ દેશ માટે આવી રહ્યું હતું જ્યારે સમગ્ર દેશ અને વિશ્વની તમામ કંપનીઓ માટે ઘણા દરવાજા ખુલવાના હતા.
જૂથને વૈશ્વિક નેતા તરીકે પરિવર્તિત કર્યું
એક દાયકા પછી તેઓ ટાટા ઇન્ડસ્ટ્રીઝના ચેરમેન બન્યા અને 1991માં તેમના કાકા જેઆરડી ટાટા પાસેથી ટાટા જૂથના ચેરમેન તરીકેની જવાબદારી સંભાળી. જેઆરડી ટાટા પાંચ દાયકાથી વધુ સમયથી આ પદ પર હતા. આ તે વર્ષ હતું જ્યારે ભારતે તેની અર્થવ્યવસ્થા ખોલી હતી અને 1868માં એક નાની ટેક્સટાઇલ અને ટ્રેડિંગ ફર્મ તરીકે શરૂ થયેલી ટાટા ગ્રૂપે ઝડપથી પોતાની જાતને વૈશ્વિક લીડરમાં પરિવર્તિત કરી હતી જેમાં મીઠાથી સ્ટીલથી લઈને કાર, સોફ્ટવેર, પાવર પ્લાન્ટ અને એરલાઇન્સ સુધીના તમામ કાર્યોનો ફેલાવો થયો હતો. આ તે સમયગાળો છે જ્યારે ટાટા ગ્રુપે રતન ટાટાના નેતૃત્વમાં ઘણા ઈતિહાસ રચ્યા હતા. જૂથની આવક અને નફો નવી ઊંચાઈએ પહોંચ્યો.
વૈશ્વિક કંપનીઓ ખરીદવાની શરૂઆત
રતન ટાટાએ જૂથની મુખ્ય હોલ્ડિંગ કંપની ટાટા સન્સના ચેરમેન તરીકે બે દાયકાથી વધુ સમય સુધી સેવા આપી હતી જે દરમિયાન જૂથે ઝડપથી વિસ્તરણ કર્યું હતું. 2000માં લંડન સ્થિત ટેટલી ટી US$431.3 મિલિયન અને 2004માં દક્ષિણ કોરિયાની ડેવુની ખરીદી કરી હતી. યુએસ માટે મોટર્સ $102 મિલિયન, એંગ્લો-ડચ સ્ટીલ નિર્માતા કોરસ ગ્રૂપને US$11 બિલિયનમાં ખરીદ્યું અને US$2.3 બિલિયનમાં ફોર્ડ મોટર કંપની પાસેથી પ્રખ્યાત બ્રિટિશ કાર બ્રાન્ડ્સ જગુઆર અને લેન્ડ રોવર ખરીદી. ભારતના સૌથી સફળ ઉદ્યોગપતિઓમાંના એક હોવા સાથે તેઓ તેમની પરોપકારી પ્રવૃત્તિઓ માટે પણ જાણીતા હતા. પરોપકારમાં તેમની વ્યક્તિગત સંડોવણી ખૂબ જ વહેલી શરૂ થઈ હતી. 1970ના દાયકામાં તેમણે આગા ખાન હોસ્પિટલ અને મેડિકલ કોલેજ પ્રોજેક્ટની શરૂઆત કરી જેણે ભારતની અગ્રણી આરોગ્ય સંભાળ સંસ્થાઓમાંની એકનો પાયો નાખ્યો.