ભારત સૌર ઉર્જા ઉત્પાદનમાં જાપાનને પાછળ છોડીને ત્રીજા સ્થાને પહોંચ્યું

2015માં સૌર ઊર્જાના ઉપયોગના સંદર્ભમાં ભારત નવમા ક્રમે હતું, છેલ્લાં કેટલાક વર્ષોથી સૌર ઉર્જાનો ઉપયોગ કરવા પર ઘણો ભાર મૂકી રહ્યું છે અને આ સફળતા તેનું પરિણામ

ખાસ-ખબર ન્યૂઝ નવી દિલ્હી, તા.9
ભારત 2023 સુધીમાં જાપાનને પછાડીને વિશ્વનો ત્રીજો સૌથી મોટો સૌર ઉર્જા ઉત્પાદક દેશ બનવાની તૈયારીમાં છે. ગ્લોબલ એનર્જી સેક્ટરમાં કામ કરતી રિસર્ચ ઈન્સ્ટિટ્યૂટ એમ્બરના રિપોર્ટમાં આ વાત કહેવામાં આવી છે. 2015માં સૌર ઊર્જાના ઉપયોગના સંદર્ભમાં ભારત નવમા ક્રમે હતું. ભારત છેલ્લા કેટલાક વર્ષોથી સૌર ઉર્જાનો ઉપયોગ કરવા પર ઘણો ભાર મૂકી રહ્યું છે અને આ સફળતા તેનું પરિણામ છે.

‘ગ્લોબલ ઇલેક્ટ્રિસિટી રિવ્યૂ’ શીર્ષક હેઠળના તેના રિપોર્ટમાં એમ્બરે કહ્યું છે કે વર્ષ 2023માં વૈશ્વિક વીજળી ઉત્પાદનનો 5.5 ટકા સૌર ઊર્જાના રૂપમાં આવ્યું હતું. વૈશ્વિક વલણને અનુરૂપ, ભારતે ગયા વર્ષે સૌર ઉર્જાથી તેના કુલ વીજળી ઉત્પાદનના 5.8 ટકા હાંસલ કર્યા હતા. પવન અને સૌર ઊર્જામાં નોંધપાત્ર વૃદ્ધિએ વૈશ્વિક વીજળીના મિશ્રણમાં નવીનીકરણીય ઊર્જાનો હિસ્સો 30 ટકાથી વધુ અને સંપૂર્ણ સ્વચ્છ ઉત્પાદન (પરમાણુ સહિત) લગભગ 40 ટકા પર લાવી દીધો છે.

પરિણામે, વિશ્વની વીજળીની કાર્બન તીવ્રતા 2007 માં તેની ટોચ કરતાં 12 ટકા ઓછી, નવા રેકોર્ડ નીચા સ્તરે પહોંચી. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે રિન્યુએબલ એનર્જી પ્રોડક્શન ગ્રોથ 2023માં પણ વધુ વધી શકે છે પરંતુ ચીન અને વિશ્વના અન્ય ભાગોમાં દુષ્કાળના કારણે હાઈડ્રોપાવરનું ઉત્પાદન ઘટીને પાંચ વર્ષની નીચી સપાટીએ પહોંચી ગયું છે. ભારત વિશ્વનો સૌથી સસ્તો સૌર ઉર્જા ઉત્પાદક દેશ છે જ્યારે સૌથી મોંઘો સૌર ઉર્જા ઉત્પાદક દેશ કેનેડા છે.

ભારતમાં ઉત્પાદન ઝડપથી વધી રહ્યું છે :

2023 સુધીમાં ભારતમાં સૌર ઉર્જા ઉત્પાદનમાં થયેલો વધારો વિશ્વમાં ચોથો સૌથી મોટો વધારો હતો. ભારત આ મામલે ચીન, અમેરિકા અને બ્રાઝિલથી પાછળ છે. 2023માં સૌર ઊર્જા વૃદ્ધિમાં આ ચાર દેશોનો હિસ્સો 75 ટકા હતો. ભારતે તેની ક્ષમતામાં 18 ટેરાવોટ કલાક ઉમેર્યા, ત્યારબાદ ચીન (+156 ટેરાવોટ કલાક અથવા ઝઠવ), યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ (+33 ઝઠવ), બ્રાઝિલ (+22 ઝઠવ). રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે 2023માં વૈશ્વિક સૌર ઉત્પાદન 2015ની સરખામણીમાં છ ગણું વધુ હતું, જ્યારે ભારતમાં તે 11 ટકાથી વધુ હતું. ભારતમાં વીજળી ઉત્પાદનમાં સૌર ઉર્જાનું યોગદાન 2015માં 0.5 ટકા હતું, જે 2023માં વધીને 5.8 ટકા થયું હતું.

વીજળીની વધતી માંગને પહોંચી વળવા પણ જરૂરી છે : એમ્બરના એશિયા પ્રોગ્રામના ડાયરેક્ટર આદિત્ય લોલાએ જણાવ્યું હતું કે ગ્રીન પાવર ક્ષમતા વધારવાનો અર્થ માત્ર પાવર સેક્ટરમાં કાર્બન ઉત્સર્જન ઘટાડવાનો નથી. પરંતુ તે અર્થતંત્રમાં વધતી જતી વીજ માંગને પહોંચી વળવા અને ઉત્સર્જનમાંથી આર્થિક વૃદ્ધિને બેવડા કરવા માટે પણ જરૂરી છે. અહેવાલ મુજબ, સૌર ઉર્જાએ સતત 19મા વર્ષે વિશ્વના સૌથી ઝડપથી વિકસતા વીજળી સ્ત્રોત તરીકે તેનું સ્થાન જાળવી રાખ્યું છે. ગયા વર્ષે, કોલસામાંથી આ સ્વચ્છ ઉર્જા સ્ત્રોતમાંથી વિશ્વભરમાં બમણી કરતાં વધુ વીજળી ઉમેરવામાં આવી હતી.

સૌથી વધુ સૌર, પવન ઊર્જા ક્ષમતા ધરાવતાં રાજ્યોમાં ગુજરાત દેશમાં બીજા ક્રમે
સૌર અને પવન ઊર્જા ક્ષેત્રે ગુજરાત સમગ્ર દેશમાં બીજા ક્રમે હોવાનું કેન્દ્ર સરકારે જણાવ્યું હતું. કેન્દ્રીય મંત્રી આર. કે. સિંહે રાજ્યસભામાં કહ્યું કે, સૌથી વધુ સ્થાપિત સૌર ઊર્જા ઉત્પાદન ક્ષમતા ધરાવતા ટોચનાં પાંચ રાજ્યમાં રાજસ્થાન પછી ગુજરાત બીજા ક્રમે છે. ત્યાર બાદ કર્ણાટક, તામિલનાડુ અને તેલંગાણાનો નંબર આવે છે. મહત્તમ સ્થાપિત પવન ઊર્જા ક્ષમતા ધરાવતા ટોચનાં પાંચ રાજ્યોમાં તામિલનાડુ, ગુજરાત, કર્ણાટક, મહારાષ્ટ્ર અને રાજસ્થાન છે.

તેમણે કહ્યું કે, કેન્દ્ર સરકારના ન્યૂ એન્ડ રિન્યૂએબલ એનર્જી મંત્રાલય દેશમાં સ્થાનિક રિન્યૂએબલ એનર્જીના ઉત્પાદનના વિકાસ અને સુવિધા માટે સતત નીતિઓ લાવી રહ્યું છે. તેમણે એવો પણ ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, કેન્દ્ર સરકાર ઉચ્ચ કાર્યક્ષમતા ધરાવતા સોલાર પીવી મોડ્યુલ્સમાં ગીગા વોટ સ્તરની સ્થાનિક ઉત્પાદન ક્ષમતા હાંસલ કરવા ઉચ્ચ કાર્યક્ષમતા સોલાર પીવી મોડ્યુલ્સ પરના રાષ્ટ્રીય કાર્યક્રમ હેઠળ રૂ. 24 હજાર કરોડના ખર્ચ સાથે પ્રોડક્શન લિંક્ડ ઇન્સેન્ટિવ યોજનાનો અમલ કરી રહી છે. સરકારે ગયા વર્ષે પહેલી એપ્રિલથી સોલાર પીવી સેલ અને મોડ્યુલની આયાત પર બેઝિક કસ્ટમ્સ ડ્યૂટી લગાવી છે. મંત્રાલય દ્વારા 2-2-2021ની અસરથી સોલાર પીવી પાવર પ્રોજેક્ટના પ્રારંભિક સેટઅપ માટે સામગ્રી તથા સાધનોની આયાત માટે કસ્ટમ ડ્યૂટી ક્ધસેશન સર્ટિફિકેટ આપવાનું બંધ કરી દેવાયું છે તેમ પણ મંત્રીએ જણાવ્યું હતું.