ભારતના નિર્ણયની ગંભીર અસર: ચાર જ દિવસમાં એશિયન માર્કેટમાં ચોખાના ભાવમાં વધારો

ગયા અઠવાડિયે ભારતે ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી હતી, જેની અસર હવે આખી દુનિયા અને ખાસ કરીને એશિયન માર્કેટમાં જોવા મળી

ભારતે ગયા અઠવાડિયે ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી હતી, જેની અસર હવે આખી દુનિયા અને ખાસ કરીને એશિયન માર્કેટમાં જોવા મળી રહી છે. બજારમાં ચોખાના ભાવ ઝડપથી વધી રહ્યા છે. ભારતના નિર્ણયના 4 દિવસમાં એશિયન બજારોમાં ચોખાના ભાવમાં 4 થી 5 ટકાનો વધારો થયો છે. આનાથી એશિયામાં ચોખાનો વેપાર લગભગ અટકી ગયો છે કારણ કે, ભારતીય વેપારીઓ હવે નવા કરારો પર હસ્તાક્ષર કરતા નથી. પરિણામે ખરીદદારો વિયેતનામ, થાઇલેન્ડ અને મ્યાનમાર જેવા વિકલ્પો શોધી રહ્યા છે. પરંતુ આ દેશોના વેપારીઓએ તક ઝડપી લેતા ભાવ વધાર્યા છે.

વિશ્વના સૌથી મોટા ચોખાના નિકાસકાર ભારતે ગયા અઠવાડિયે જ તૂટેલા ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધની જાહેરાત કરી હતી. તેની સાથે અન્ય ઘણી જાતો પર 20 ટકા સુધી નિકાસ કર લાદવામાં આવ્યો હતો. ચોમાસાના સરેરાશથી ઓછા વરસાદને કારણે સ્થાનિક બજારોમાં ચોખાના વધતા ભાવને ચકાસવા માટે આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. આ વર્ષે ઘણા વિસ્તારોમાં વરસાદ ઓછો થયો છે. જેના કારણે ડાંગરની રોપણી ઘટી છે અને પાછલા વર્ષોની સરખામણીમાં વિલંબ પણ થયો છે.

આ તરફ હવે આવી સ્થિતિમાં સ્થાનિક બજારમાં ચોખાના ભાવના સંકટને ટાળવા માટે ભારત સરકારે આ નિર્ણય લીધો છે. ભારત વિશ્વના 150 થી વધુ દેશોમાં ચોખાની નિકાસ કરે છે અને તેની બાજુથી નિકાસમાં કોઈપણ ઘટાડો તે દેશોના ભાવને સીધી અસર કરે છે. ખાદ્યપદાર્થોના ભાવમાં પહેલેથી જ ભારે વધારાનો સામનો કરી રહેલા વિશ્વ માટે આ એક મોટી સમસ્યા બની શકે છે. યુરોપ અને અમેરિકાના ઘણા પ્રદેશો ઐતિહાસિક દુષ્કાળથી ત્રસ્ત છે અને યુક્રેન યુદ્ધની અસર પણ વિવિધ અર્થતંત્રો પર દબાણ વધારી રહી છે. યુક્રેનિયન યુદ્ધ પછીથી અનાજની માંગ અને પુરવઠામાં અસંતુલન છે. અગાઉ ઘઉં અને ખાંડની સમસ્યા હતી અને બંને વસ્તુઓના ભાવમાં રેકોર્ડ વધારો થયો હતો. તાજેતરમાં ભારતે ઘઉંની નિકાસ પર રોગ લાદ્યો છે અને ખાંડની નિકાસને પણ નિયંત્રિત કરી છે. હવે ચોખા પર પ્રતિબંધથી પણ સંકટ વધુ ઘેરી બની શકે છે.

ભારતના નિર્ણય બાદ ભાવ વધારો

ભારતના નિર્ણય બાદ એશિયામાં ચોખાના ભાવમાં પાંચ ટકા સુધીનો વધારો થયો છે. નિષ્ણાતો કહે છે કે, હવે ભાવ વધુ વધશે. ભારત સરકારના નિર્ણય બાદ દેશના મુખ્ય બંદરો પર જહાજોમાં ચોખા લાવવાનું કામ બંધ થઈ ગયું છે અને લગભગ 10 લાખ ટન ચોખા ત્યાં પડ્યા છે. ખરીદદારો સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવેલ નવો 20 ટકા ટેક્સ ભરવાનો ઇનકાર કરી રહ્યા છે. કારણ કે આ ચોખાના ભાવ અંગે ઘણા સમય પહેલા કરારો કરવામાં આવ્યા હતા અને સરકાર દ્વારા લાદવામાં આવેલો નવો ટેક્સ અગાઉથી નક્કી કરવામાં આવ્યો ન હતો.

આ તરફ હવે ભારતના હરીફ દેશો થાઈલેન્ડ, વિયેતનામ અને મ્યાનમારના વેપારીઓ ભારતમાંથી ચોખાની નિકાસ પર પ્રતિબંધનો લાભ લઈ રહ્યા છે. ચોખાનો પુરવઠો સુનિશ્ચિત કરવા માટે ખરીદદારો આ દેશો તરફ વળ્યા છે. પરંતુ આ દેશોના વેપારીઓએ તૂટેલા ચોખાના ભાવમાં પાંચ ટકા સુધીનો વધારો કર્યો છે. ડીલર્સનું કહેવું છે કે, છેલ્લા ચાર દિવસમાં એટલે કે ભારતની નિકાસ પર પ્રતિબંધના નિર્ણય બાદ કિંમતોમાં 20 ડોલર એટલે કે લગભગ દોઢ હજાર રૂપિયા પ્રતિ ટનનો વધારો થયો છે.