ફલેશ…. ફલેશ…ના ધ્રાસ્કા સાથે રાજીવ ગાંધીની હત્યાના સમાચાર ટેલિપ્રિન્ટર પર ઉતર્યા ત્યારે લગભગ અખબારોની ડાર્ક એડિશનનું કામ પુરું થઈ ગયું હતું અને મેઈન આઠ કોલમના મુખ્ય સમાચારની બ્રોમાઈટના પ્રુફ પણ ચેક થઈ ગયા હતા. સામાન્ય રીતે અખબારી કચેરીમાં બે્રકીંગ ન્યૂઝના બહુ લાંબા આઘાત-પ્રત્યાઘાતો પડતાં નથી. એ માટેનો સમય પણ હોતો નથી. ર1 મે, 1991ની એ રાતે પણ ચંદ મિનિટોના રિ-એકશન પછી હેડલાઈન બદલવાનું કામ આરંભાઈ ગયું હતું.
નરેશ શાહ
- Advertisement -
તામિલનાડુના શ્રીપેરુમ્બુદૂરમાં યોજાયેલી ચૂંટણી સભામાં પહોંચેલા ભૂતપૂર્વ વડાપ્રધાન રાજીવ ગાંધીનું આત્મઘાતી બોંબ અટેકમાં મૃત્યુ થયું હતું, પણ એ દિવસે-સાંજે-રાતે શું થયું હતું ? વરસો પછી રાજીવ ગાંધી હત્યા કેસની સફળતાપૂર્વક તપાસ કરનારા સ્પેશિયલ ઈન્વેસ્ટીગેશન ટીમના મુખિયા ડી.આર. કાર્તિકેયન અને તેમના સાથીદાર રાધાવિનોદ રાજૂએ ખુદ લખેલાં ઈન્વેસ્ટીગેશનની દરત પર દરત ખોલતાં પુસ્તકમાંથી એ વિગતો મળે છે. એ લોક્સભા ઈલેકશનના દિવસો હતા. પ્રચાર પૂરજોશમાં ચાલી રહ્યો હતો. એમ઼ જી. રામચંનને કારણે કોંગે્રસ છેલ્લાં પચ્ચીસ વરસોથી તામિલનાડુમાં સત્તા ભોગી શકી નહોતી. આ વખતે કોંગે્રસે રામચંનના વારસદાર જયલલિતા સાથે ગઠબંધન ર્ક્યું હોવાથી સત્તા પર બેસવાના આસાર નજીક દેખાતા હતા. તામિલનાડુ કોંગે્રસના પૂર્વ અધ્યક્ષ્ા વી. રામામૂર્તિને લાગતું હતું કે જીત સરળ છે એટલે પ્રચાર માટે રાજીવ રત્ન ગાંધીએ તામિલનાડુમાં પ્રચાર વાસ્તે આવવાની જરૂર નથી પણ…
ખુદ રાજીવ ગાંધીએ ચેન્નઈ (માસથી) પચાસ કિલોમીટરના અંતરે આવેલાં શ્રીપેરુમ્બુદૂર શહેરમાં પ્રચાર સભા કરવાનું પસંદ ર્ક્યું હતું કારણ કે અહીંથી ચૂંટણી લડી રહેલાં ઉમેદવાર મરાગયમ ઈન્દિરા ગાંધીના નજીકના ગણાતા હતા. ચૂંટણી પ્રચારના આ છેલ્લાં દૌર માટે ર0 મી મેની બપોરે રાજીવ ગાંધીએ પોતાનો પ્રવાસ શરૂ ર્ક્યો. તેઓ ઓરિસ્સા, આંધ્રપ્રદેશ, તામિલનાડુ અને કર્ણાટકની સભા કરીને રરમી મે એ દિલ્હી પાછા આવી જવાના હતા. તેમના માટે દિલ્હી ફલાઈંગ કલબનું કિંગ એર એરક્રાફટ ભાડે લેવામાં આવ્યું હતું. તેમની સાથે પ્રેસ પ્રચારક સુમન દૂબે, પર્સનલ સિક્યોરિટી ઓફિસર ઓ. પી. સાગર, બુલ્ગેરિયન પત્રકારો સહીતના લોકો હતા. ઓરિસ્સા અને આંધ્રપ્રદેશની ચૂંટણી સભા પૂરી કરીને તેઓએ નાઈટ હોલ્ટ વિશાખાપટૃનમાં ર્ક્યો. ર1મીની સાંજે વિશાખાપટૃનમથી વિમાનમાં ઉડીને તેઓ ચેન્નઈ એરપોર્ટ પહોંચવાના હતા અને ત્યાંથી …
જો કે વિશાખાપટૃનમાં જ વિમાનના પાયલોટ કેપ્ટન ચંડોકને ખ્યાલ આવ્યો કે વિમાનની કોમ્યુનિકેશન સિસ્ટમ બરાબર કામ કરતી નથી. એ માટેની કોશિશ થઈ. સ્વયં સરકારી એરલાઈન્સમાં કામ કરી ચૂકેલાં રાજીવ ગાંધીએ પણ મશીન ઠીક કરવાની કોશિશ કરી પરંતુ કામિયાબી મળી નહીં. આખરે નક્કી થયું કે રાજીવ ગાંધી વિશાખાપટૃનમાં જ રાત્રિ રોકાણ કરશે. રાજીવ ગાંધી એરપોર્ટ પરથી નીકળી ગયા પણ નિયતિએ કશુંક અલગ જ નિધાર્યું હતું. ટેકનિશ્યનોએ વિમાનની સિસ્ટમ ઠીક કરી આપી એટલે તાત્કાલિક રાજીવ ગાંધીને બોલાવવામાં આવ્યા. સાંજે સાડા છ વાગ્યે વિમાન રાજીવ ગાંધીને લઈને ચેન્નઈ એરપોર્ટ જવા ઉપડી ગયું…
આ તરફ શ્રીપેરુમ્બુદૂરમાં હકડેઠઠ જમા થયેલી મેદની વચ્ચે સ્ટેજ આસપાસ કેઓસ જેવું વાતાવરણ હતું. રાજીવ ગાંધી આવે ત્યારે તેમનું અભિવાદન કરનારા અને ફૂલમાળા પહેરાવનારા સહીતનાની છટણી અને તપાસણી ચાલી હતી. ઈન્સ્પેકટર જનરલ આર. કે. રાઘવન પણ હાજર હતા. જો કે રાજીવ ગાંધીની નજીક જવા માટે ભલામણો અને એ સૂચિમાં નામ ઉમેરવાની લિન્ક લગાડવાની પેરવીમાં સ્ટેજ અને સ્ટેજ સુધી લઈ જતી લાલ જાજમ પર સેંકડો લોકો ઉપસ્થિત હતા. લતા કાનન નામની નવી નવી કોંગે્રસી બનેલી મહિલાએ જેમતેમ કરીને તેની આઠ વરસની દીકરી કોકિલા રાજીવ ગાંધી સમક્ષ્ા કવિતા વાંચી શકે તેની મંજૂરી મેળવી લીધી હતી. સભાસ્થળ પર ત્રણસો સુરક્ષ્ાાકર્મીઓ હતા. પુરુષોને મેટલ ડિટેકટરમાંથી પસાર કરાતા હતા અને સ્ત્રીઓ પર ધ્યાન રાખવા માટે મહિલા પોલીસ અધિકારી અનસુયા અને બે લેડી કોન્સ્ટેબલ હતી. તેઓ અઢળક મહિલાઓની તલાશી લઈ શકે એવી સ્થિતિ પણ નહોતી અને સુવિધા પણ નહોતી. તેમને મહિલાઓને ચેક કરવા માટેનું મેટલ ડિટેકટર પણ અપાયું નહોતું.
સ્થિતિ લગભગ અનકંટ્રોલ્ડ હતી. ઈન્સ્પેકટર જનરલ રાઘવન નાખુશ લાગતા હતા કારણ કે તેઓ ઈચ્છતાં હતા કે આગેવાનો કાર્યકરોને વીઆઈપી એરિયા માંથી દૂર કરે અને આગેવાનો ચાહતા હતા કે આ કામ પોલીસ કરે… અલબત્ત, આ બધામાં નાનકડી કોકિલા અને તેની માતા લતા કાનન સૌથી વધુ ખુશ હતા. તેમની પાછળ જ લીલા અને નારંગી રંગના સલવાર કમિઝ પહેરેલી ચશ્મીશ યુવતી હાથમાં ચંદનની માળા લઈને ઉભી હતી. તેનાથી દૂર ફોટોગ્રાફર હરિબાબુ પણ હતા. અન્ય સ્ત્રીઓ પણ આ બન્નેની સાથે જોવા મળતી હતી. રાજીવ ગાંધીના આગમન સાથે સ્ટેજ પરથી મોટા વોલ્યુમથી વાગતું મ્યુઝિક બંધ થઈ ગયું. મંચની થોડે દૂર બનેલી ઈન્દિરા ગાંધીની પ્રતિમાને ફૂલહાર કરીને રાજીવ ગાંધી મંચ તરફ જવા માટે બિછાવેલી લાલ જામ પર આગળ વધ્યાં… આગળ વધતી વખતે લાકડાંની બેરીકેટ પાછળ રહેલાં ચાહકો સાથે રાજીવ ગાંધી હાથ મિલાવી રહ્યા હતા. સ્થાનિક ઉમેદવાર અને ઈન્દિરાજીના નિકટતમ ગણાતાં મરાગમયમ પણ ઝડપથી પગલાં ભરીને રાજીવ ગાંધી સાથે થઈ ગયા હતા. તેઓ પોતાના સમર્થકો સાથે રાજીવનો મેળાપ કરાવવા માંગતા હતા. પુરુષોનું અભિવાદન ઝીલીને રાજીવ ગાંધી પોતાના મહિલા પ્રશંસકોનું અભિવાદન ઝીલવા માંગતા હતા એટલે તેઓ એ તરફ ગયા. નાનકડી કોકિલા અહીં મા સાથે ઉભી હતી. તેણે રાજીવ ગાંધી સમક્ષ્ા કવિતાનો પાઠ ર્ક્યો. બરાબર ત્યારે જ કોકિલા-લતા મેનનની પાછળ ઉભેલી સલવાર-કમીઝ પહેરેલી યુવતી રાજીવ ગાંધી તરફ આગળ વધી. મહિલા ઈન્સ્પેકટર અનસુયાએ એ યુવતીનો હાથ પકડીને પાછળ ખેંચવાની કોશિશ કરી પણ રાજીવ ગાંધીએ તેમના આંખના ઈશારાથી ના પાડી. ચશ્મા પહેરેલી એ યુવતી હવે રાજીવ ગાંધી સમક્ષ્ા ઉભી હતી.
તેણે ચંદનની માળા રાજીવ ગાંધીને પહેરાવી અને એ પછી જાણે ચરણસ્પર્શ કરવા હોય તેમ એ યુવતી ઝૂકી અને અચાનક એક ધડાકો થયો… આગના લબકારા પછી ધુમાડો શમ્યો ત્યાં સુધીમાં એ યુવતી, કોકિલા, તેની માતા લતા મેનન, ફોટોગ્રાફર હરિબાબુ, સુરક્ષ્ાા અધિકારી અને રાજીવ ગાંધી સહીત પંદર લોકો ઘટનાસ્થળે જ મૃત્યુ પામ્યા હતા. રાજીવ ગાંધી તેમણે પહેરેલાં લોટો કંપનીના શૂઝ પરથી ઓળખાયા તો હરિબાબુના મૃતદેહ પર પડેલાં કેમેરામાંથી આત્મઘાતી યુવતી શુભા, નલિની વગેરેની તસ્વીરો પછીથી મળવાની હતી.
