અરબ સાગરમાં હાઇજેક થયેલા કાર્ગો શિવ એમવી લીલી નોર્ફોકને ભારતના એક વિશેષ અભિયાન હેઠળ 34 કલાકની અંદર છોડાવી લીધી. શિપમાં સવારે 15 ભારતીયો સહિત બધા 21 ક્રુ મેમ્બરને પણ સુરક્ષીત બહાર કાઢવામાં આવ્યા છે, આ જહાજમાં નૌસેનાની માર્કોઝ ટીમને સૈનિટાઇઝેશન ઓપરેશન ચલાવ્યું હતું. જો કે, શિપમાં સોમાલિયાઇ આતંકિઓની હાજરી મળી નથી. માનવામાં આવી રહ્યું છે કે, ભારતીય નૌ સેનાની તરફથી ચેતવણી જાહેર કર્યા પછી હાઇજેકર્સ ખતરાને જોતા જાન બચાવીને ભાગ્યા હતા.
ઉલ્લેખનીય છે કે, બ્રિટનના મૈરિટાઇમ ટ્રેફિક ઓર્ગનાઇઝેશને જણાવ્યું હતું કે, શિપ પર પહેલા 5-6 હાઇજેકર્સ હાજર છે, જો કે, 15 ભારતીયોને બચાવવા માટે ભારતીય નૌ સેનાએ એક યુદ્ધપોત મૈરિટાઇમ પૈટ્રોલ એરક્રાફ્ટ, હેલીકોપ્ટર્સ અને પી- 8 આઇ લોન્ગ રેન્જ એરક્રાફ્ટના સિવાય પ્રીડેટર એમક્યૂ9 બી ડ્રોન મોકલવામાં આવ્યા હતા. આ સિવાય નૌસેનાએ સમગ્ર શિપને કબ્જાથી છોડાવવા માટે પોતાની ઇલીટ માર્કોઝ ટીમને ઉતારી હતી. આ ટીમને શિપમાં હાજર હાઇજૈકર્સને મારી નાખવાની સાથે બધા ક્રુ મેમ્બર્સની સુરક્ષા સુનિશ્ચિત કરવાની જવાબદારી આપવામાં આવી છે.
- Advertisement -
એવામાં મહત્વનું છે કે, આ માર્કોઝ કમાન્ડો કોણ છે? આ ટીમના સભ્યો સામાન્ય નૌસૈનિકોથી કેમ અલગ છે? તેને કેવા પ્રકારના સ્પેશ્યલ ટાસ્ક આપવામાં આવે છે? અને તેમને કેવી ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે?
કોણ છે માર્કૌઝ?
ભારતીય નેવીમાં 1987માં ઇલીટ કમાન્ડો ફોર્સ માર્કોઝની રચના કરવામાં આવી હતી. આ સુરક્ષાદળ દેશના અગ્રિમ સુરક્ષાદળ નેશનલ સિક્યોરિટી ગાર્ડસ(એનએસજી), વાયુસેનાના ગરૂડ અને થલસેનાની પૈરા સ્પેશ્યલ ફોર્સના આધારે રચના કરવામાં આવે છે. માર્કોઝ અને મરીન કમાન્ડો ફોર્સમાં નૌસેનાના સૈનિકોથી બનાવેલા દળ છે, તેમની ટ્રેનિંગ સૌથી અઘરી છે. માર્કોઝના કામ કરવાની રીત બિલકુલ અમેરિકાની ઇલીટ નેવી સીલ્સ જેવી છે, જેને સમુદ્રમાં પાઇરેસીની કેટલીય કોશિશોને નાકામ બનાવી છે.
માર્કોઝ કમાન્ડરની પસંદગી ચાર ચરણમાં કરવામાં આવે છે. આ ઇલીટ કમાન્ડોના ફોર્સમાં પસંદગી પામવા જેટલું સહેલું નથી. જેમાં ભારતીય નેવીમાં કામ કરી રહેલા યુવાનોને તક આપવામાં આવે છે, જે ઘણી મુશ્કેલ પરિસ્થિતિમાં પણ પોતાની જાતને સાબિત કરી ચૂક્યા હોય છે. જણાવી દઇએ કે, પસંદગી દરમ્યાન તેમની ઓળખ માટે તેને ટેસ્ટ આપવા પડે છે, જેમાં 80 ટકાથી વધારે યુવાનો તો ત્યારે જ બહાર થઇ જાય છે. ત્યાર પછી બીજો રાઉન્ડ 10 અઠવાડિયાનો હોય છે, જેને અનિશિયલ ક્વાલિફિકેશન ટ્રેનિંગ કહેવામાં આવે છે. ત્યાર પછી ત્રીજા ભાગમાં એડવાન્સ ટ્રેનિંગ હોય છે. આ ટ્રેનિંગ ત્રણ વર્ષ સુધી ચાલે છે. ચોથા ભાગની ટ્રેનિંગમાં સૈનિકોને એડવાન્સ હથિયારોને ચલાવવાની ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે.
- Advertisement -
આ દરમ્યાન સૈનિકોને સૌથી અઘરી ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે, જેનું નામ છએ હાલો અને હાહો ટ્રેનિંગ. હાલો કદના હેઠળ કમાન્ડોને 11 કિલોમીટરની ઉંચાઇથી કુદવાનું હોય છે. જ્યારે, હાહોના સૈનિકોને 8 કિલોમીટરની ઉંચાઇથી કુદવાનું હોય છે. ટ્રેનિંગના દરમ્યાન જવાનોને કુદવાના 8 સેકન્ડમાં જ પૈરાશુટ ખોલવાનું હોય છે.
આ ટ્રેનિંગમાં સૈનિકોને ખાધા-પીધા કે આરામ વગર દિવસો સુધી પોતાની તાકાતથી લડવાની ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે. તેમજ હથિયારો- અને ખાવાની વસ્તુઓના વજન સાથે પહાડ ચઢવાની ટ્રેનિંગ, જમીન- આકાશ અને પાણીમાં દુશ્મનનો સફાયો કરવાની ટ્રેનિંગ તેમજ કિચડ જેવી જગ્યાએ પણ ભાગવાની ટ્રેનિંગ આપાવામાં આવે છે. માર્કોઝ કમાન્ડોને ખરાબથી અતિ ખરાબ પરિસ્થિતિમાં કેન્દ્રિત રહેવાનું શીખવવામાં આવે છે. આ સૈનિકોને ટોર્ચર સહન કરવાની તેમજ સાથી નેવી ઓફિસરના મોત જેવી પરિસ્થિતિમાં પણ મિશનને સફળ બનાવવા માટે માનસિક રૂપથી તૈયાર કરવામાં આવે છે.
કેવી રીતે મિશનને સફળ બનાવે છે?
નેવીની સ્પેશ્યલ ટુકડીનું લક્ષ્ય કાઉન્ટર ટેરરિઝમ, કોઇ જગ્યાએ ખાસ નિરિક્ષણ, એનક્વેંશનલ વોરફેયર જેવા કેમિકલ-બાયોલોજિકલ એટેક, બંધકોને છોડાવવા, સૈનિકોને બચાવવા અને આ રીતથી ખાસ ઓપરેશન પૂરા કરવામાં આવે છે. સમુદ્રમાં ચોરી, ઘુસણખોરી, અને જહાજની હાઇજેકિંગ તક માટે માર્કોઝના સૈનિકોને ટ્રેનિંગ આપવામાં આવે છે. આ ફોર્સની ટ્રેનિંગ સૌથી ખતરનાક સાબિત થાય છે, જયારે તેમની ઓળખ છતી થાય. એટલે કે નેવીમાં સામાન્ય ઓપરેશન સિવાય આ સૈનિક ગુપ્ત રીતથી વિશેષ અભિયાનોનો ભાગ બને છે.
માર્કોઝનો સૂત્ર- “ધ ફ્યૂ- ધ ફિયરલેસ” છે
માર્કોઝનો સૂત્ર- “ધ ફ્યૂ- ધ ફિયરલેસ” રાખવામાં આવ્યું છે. જેને ઇલેટ ફોર્સના નામ ઓપરેશન કૈક્ટસ, લીચ, પવન, અને વાવઝોડુંના ખતરાથી લડવા માટે કેટલીક તકો પૂરી પાડે છે. ઓપરેશન કૈક્ટસના હેઠળ માર્કોઝને માલદીવમાં રાતો રાત રાજકીય ઉથલપાથલને રોકી દીધી હતી. આ દરમ્યાન આ ફોર્સે સામાન્ય લોકોની સાથે બંધક બનાવવા ગયેલા લોકોને છોડી મુક્યા હતા. ભારતમાં મુખ્યધારામાં આ ફોર્સની ચર્ચા 26/11 મુંબઇ હુમલા પછી શરૂ થઇ, જ્યારે આ ફોર્સને તાજ હોટલથી આતંકીઓની સફાઇમાં મદદ માટે ઓપરેશન બ્લેક ટોરનેટો શરૂ કર્યો હતો. એટલું જ નથી આ ઇલીટ ફોર્સ 1980 દરમ્યાન શ્રીલંકાના ગૃહ યુદ્ધ દરમ્યાન ઓપરેશન પવન ચલાવ્યું હતું, જેના માધ્યમથી લિટ્ટેના કબ્જાવાળા કેટલાય ક્ષેત્રોમાં છોડવામાં મદદ મળી હતી.
