ગુરુનું સ્થાન દેવતાઓ કરતાં પણ ઊંચું માનવામાં આવે છે

રાજેશ ત્રિવેદી

ગુરુપૂર્ણિમાને વ્યાસપૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે

ગુરુ પૂજાનું મહાપર્વ ગુરુપૂર્ણિમા ગુરુવારે એટલે કે આવતીકાલે અષાઢ સુદ પૂનમે છે. ગુરુ પૂર્ણિમા પર, શિષ્યો તેમના શૈક્ષણિક અને આધ્યાત્મિક શિક્ષક અને માર્ગદર્શકની પૂજા કરે છે. શાસ્ત્રોમાં, ગુરુનું સ્થાન દેવતાઓ કરતાં પણ ઊંચું કહેવામાં આવ્યું છે, કારણ કે તે તેમના શિષ્યને જીવનમાં સફળતા અને ભગવાન પ્રાપ્તિનો માર્ગ બતાવે છે. ગુરુનું મહત્ત્વ સમજાવતો આ શ્લોક ખૂબ જ પ્રખ્યાત છે. આ શ્લોકનો અર્થ એ છે કે ગુરુ બ્રહ્મા છે, ગુરુ વિષ્ણુ છે, ગુરુ શિવ છે. ગુરુ એ પરમાત્મા છે, આપણે ગુરુને નમન કરીએ છીએ. ગુરુ શબ્દમાં, ગુ એટલે અંધકાર અને રુ એટલે વિનાશક, એટલે કે જે અજ્ઞાનનો અંધકારનો નાશ કરે છે અને જ્ઞાનનો પ્રકાશ આપે છે તે ગુરુ છે. જો તમે કોઈને તમારા ગુરુ માન્યા હોય, તો તેમની મુલાકાત લો અને તેમના ચરણ સ્પર્શ કરો, અન્યથા તમે વેદ વ્યાસ, ભગવાન શિવ, શ્રીકૃષ્ણ, શ્રીરામ, વિષ્ણુ જી, હનુમાનની પ્રતીકાત્મક રૂપે પૂજા કરી શકો છો. ગુરુએ બતાવેલા માર્ગ પર ચાલવાનો સંકલ્પ લો. આ દિવસે, કોઈ યોગીને તમારા ગુરુ તરીકે સ્વીકારો અને ગુરુ દીક્ષા લો. ગુરુને ગુરુ દક્ષિણા અર્પણ કરો. સંતો અને ગુરુઓના ઉપદેશો સાંભળવા જોઈએ. જો કોઈ ઉપદેશો સાંભળી ન શકે, તો શાસ્ત્રોનું પાઠ કરી શકાય છે. ગુરુ પૂર્ણિમા એ ફક્ત એક દિવસની ઉજવણી નથી, તે જીવનભરની સાધનાની દિશા છે. આ દિવસ આપણને યાદ અપાવે છે કે જ્ઞાન, આત્મ-સાક્ષાત્કાર અને મુક્તિની યાત્રામાં ગુરુની ભૂમિકા સૌથી મહત્વપૂર્ણ છે.

ઈતિહાસમાં મહાન ગુરુમાં વિશ્વામિત્ર, દ્રૌણાચાર્ય, સાંદીપનિ, મહર્ષિ વેદવ્યાસ, દેવગુરુ બૃહસ્પતિ, શંકરાચાર્યજી, વલ્લભાચાર્યજી, ચૈતન્ય મહાપ્રભુજી જેવા અનેક ગુરુઓએ ભારતીય સંસ્કૃતિ અને ગુરુ પરંપરાને જાળવવાનું અને માનવ જીવનને સરળ બનાવવાનું કામ કર્યું છે. આપણા જીવનમાં કોઈપણ પ્રકારની મુશ્કેલી હોય તેનો ઉકેલ ગુરુ પાસે જ હોય છે.

જયોતિષશાસ્ત્રના પંચાંગ પ્રમાણે ગુરુવારે એટલે કે આવતીકાલે અષાઢ સુદ પૂનમે ગુરુપૂર્ણિમાના ઉત્સવની ભવ્ય ઉજવણી કરવામાં આવશે. શાસ્ત્રી રાજેશભાઇ ત્રિવેદી જણાવે છે કે આ વર્ષે ગુરુવારે ગુરુપૂર્ણિમા હોવાથી તે ઉત્તમ ગણવામાં આવે છે કેમ કે ગુરુવારને ગુરુદેવનો વાર ગણવામાં આવે છે તથા ગુરુ ગ્રહની રાશિ ધન રાશિનો ગોચર ચંદ્ર આ દિવસે છે. આથી આ વર્ષની ગુરુપૂર્ણિમા ઉત્તમ ગણાશે. આ દિવસને વ્યાસપૂર્ણિમા પણ કહેવામાં આવે છે.

મહર્ષિ વેદ વ્યાસનો જન્મ અષાઢ શુકલપક્ષ પૂર્ણિમાના દિવસે થયો હતો
મહાભારત ભીષ્મ પર્વમાં, પાંડવોએ મહર્ષિ વેદ વ્યાસ પાસેથી શિક્ષણ મેળવ્યું હતું, તેમને તેમના ગુરુ માનતા હતા. વેદ વ્યાસને આદિગુરુ તરીકે યાદ કરવામાં આવે છે. મહર્ષિ વેદ વ્યાસનો જન્મ અષાઢ શુકલપક્ષ પૂર્ણિમાના રોજ થયો હતો, તેમની જન્મતિથિને કારણે આ દિવસે ગુરુ પૂર્ણિમા ઉજવવામાં આવે છે. તેમણે વેદોનું સંપાદન કર્યું, 18 પુરાણો, મહાભારત અને શ્રીમદ્ ભગવદ્ ગીતાની રચના કરી. એવું માનવામાં આવે છે કે ભગવાન શિવે અષાઢ પૂર્ણિમાના દિવસે સપ્તર્ષિઓને યોગનું જ્ઞાન આપ્યું હતું. તેથી જ ભગવાન શિવને આદિ યોગી અને આદિ ગુરુ કહેવામાં આવે છે. તેમજ ગુરુઓના ગુરુ શ્રીકૃષ્ણ છે તેમને સાંદિપની ઋષિના આશ્રમ ઉજજૈનમાં 64 કળાઓ પ્રાપ્તિ કરી અને ગુરુના ગુરુ કૃષ્ણમ વંદે જગદગુરુ બન્યા તેમ શાસ્ત્રી રાજેશભાઇ ત્રિવેદીએ જણાવ્યુ છે.