ચાર ધામમાં વરસાદ-ભૂસ્ખલનને કારણે 10 લાખથી વધુ શ્રદ્ધાળુઓનો ઘટાડો

કેદારનાથ રોડ પણ 1 મહિના સુધી બંધ રહ્યો, અત્યાર સુધીમાં 46 લાખ લોકોએ દર્શન કર્યા

ખાસ-ખબર ન્યૂઝ નવી દિલ્હી, તા.11

ઉત્તરાખંડના ચાર ધામના કપાટ શિયાળા માટે બંધ થવા લાગ્યા છે, કેદારનાથ, ગંગોત્રી અને યમુનોત્રીની યાત્રા પૂર્ણ થઈ ગઈ છે. 17મી નવેમ્બરે બદ્રીનાથ ધામના કપાટ બંધ થવાની સાથે યાત્રાનો સમય પૂર્ણ થશે. અત્યાર સુધીમાં 46.74 લાખ શ્રદ્ધાળુઓએ ચારધામના દર્શન કર્યા છે.

આ વર્ષે ચારધામ જનારા યાત્રિકોની સંખ્યામાં 10 લાખથી વધુનો ઘટાડો નોંધાયો હતો. આનું કારણ વરસાદને કારણે ભૂસ્ખલન જેવી દુર્ઘટનાઓનું પ્રમાણ વધી રહ્યું છે. આ વખતે ચારધામ યાત્રાના રૂટ પર વધુ 20 દિવસ વરસાદ રહ્યો હતો. જેના કારણે સામાન્ય કરતાં 12% વધુ વરસાદ નોંધાયો હતો.
સામાન્ય રીતે 1121 મીમી વરસાદ નોંધાય છે પરંતુ આ વખતે 1230 મીમી વરસાદ પડ્યો હતો. 2023માં યાત્રીઓની સંખ્યા 56 લાખથી વધુ હતી જે પ્રવાસના ઇતિહાસમાં સૌથી વધુ મુસાફરોનો રેકોર્ડ છે. કેદારનાથ માર્ગ એક મહિના સુધી બંધ રહ્યો હતો મેથી જુલાઈના મધ્ય સુધીમાં લગભગ 31 લાખ શ્રદ્ધાળુઓએ ચાર ધામની મુલાકાત લીધી હતી ત્યાર બાદ ભારે વરસાદને કારણે કુદરતી આફતોએ વિનાશ વેર્યો હતો. 31 જુલાઈની રાત્રે કેદારનાથ પગપાળા માર્ગ પર વાદળ ફાટ્યા બાદ સોન પ્રયાગ નજીક હાઈવેનો લગભગ 150 મીટરનો ભાગ બંધ થઈ ગયો હતો. હાઇવે ફરીથી તૈયાર થતાં એક મહિના કરતાં વધુ સમય લાગ્યો હતો.
16 લાખ શ્રદ્ધાળુ કેદારનાથ પહોંચ્યા, 12 લાખ બદ્રીનાથ પહોંચ્યા ચાર ધામમાં સૌથી વધુ શ્રદ્ધાળુ કેદારનાથ પહોંચી રહ્યા છે. આ વર્ષે 16.52 લાખ શ્રદ્ધાળુઓએ કેદારનાથની મુલાકાત લીધી હતી. જ્યારે 12.98 લાખ શ્રદ્ધાળુઓએ બદ્રીનાથ, 8.15 લાખ ગંગોત્રી અને 7.14 લાખ શ્રદ્ધાળુઓએ યમુનોત્રી ધામની મુલાકાત લીધી હતી. 1.83 લાખ શ્રદ્ધાળુઓ પણ શ્રી હેમકુંટ સાહિબના દર્શન કર્યા હતા.

આદિ કૈલાશ યાત્રા પણ બંધ, 40 હજાર ભક્તો પહોંચ્યા પિથોરાગઢ જિલ્લામાં આવેલ આદિ કૈલાશના કપાટ પણ ભક્તો માટે બંધ કરી દેવામાં આવ્યા છે. આ વર્ષે 40 હજારથી વધુ ભક્તો આદિ કૈલાસ પહોંચ્યા હતા. જે અત્યાર સુધી અહીં આવતા મુસાફરોની સૌથી મોટી સંખ્યા છે. આદિ કૈલાશ સુધીનો રસ્તો બનવાથી અહીં પહોંચવું એકદમ સરળ બની ગયું.પ્રથમ વખત શ્રદ્ધાળુઓની સંખ્યા મર્યાદિત હોવાથી દરરોજ માત્ર 15 હજાર લોકો કેદારનાથના દર્શન કરી શકતા હતા
ગયા વર્ષે રેકોર્ડ 56 લાખ લોકો ચાર ધામ પહોંચ્યા હતા, જેના કારણે વ્યવસ્થા ખોરવાઈ ગઈ હતી. આ વખતે ઉત્તરાખંડ પોલીસ અને પ્રવાસન વિભાગે ચાર ધામ યાત્રામાં શ્રદ્ધાળુઓની દૈનિક સંખ્યા મર્યાદિત કરી હતી. ગઈ વર્ષે ચારે ધામોમાં દરરોજ 60 હજારથી વધુ યાત્રિકો દર્શન માટે આવતા હતા. પર્યટન સચિવ સચિન કુર્વેના જણાવ્યા અનુસાર, આ વખતે એક દિવસમાં 15 હજાર શ્રદ્ધાળુઓની કેદારનાથ પહોંચવાની મર્યાદા રાખવામાં આવી હતી. આ વર્ષે બદ્રીનાથ ધામમાં 16 હજાર, યમુનોત્રીમાં 9 હજાર અને ગંગોત્રીમાં 11 હજાર શ્રદ્ધાળુઓને દરરોજ દર્શનની મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. એટલે કે દરરોજ 51 હજાર શ્રદ્ધાળુઓ ચાર ધામની મુલાકાત લઈ શકશે.
પ્રથમ વખત ચાર ધામ યાત્રાના રૂટ પર 400 થી વધુ ડોક્ટરો તહેનાત કરવામાં આવ્યા હતા. તેમાંથી 256 ઈમરજન્સી મેડિકલ ઓફિસર અને નિષ્ણાત ડોક્ટરો હતા.

ચાર ધામની વિશેષતાઓ અને રૂટ મેપ

યમુનોત્રી એ ઉત્તરાખંડમાં ગઢવાલનું સૌથી પશ્ચિમી મંદિર છે. યમુનોત્રી એ યમુના નદીનું મૂળ સ્થાન છે. તે દેવી યમુના મંદિર અને જાનકી ચટ્ટીના પવિત્ર થર્મલ ઝરણા માટે જાણીતું છે. યમુના મંદિરનું નિર્માણ ટિહરી ગઢવાલના મહારાજા પ્રતાપ શાહે કરાવ્યું હતું. પ્રખ્યાત સ્થળો અને મંદિરો: યમુનોત્રી મંદિર, સપ્તર્ષિ કુંડ, સૂર્ય કુંડ, દિવ્ય શિલા, હનુમાનચટ્ટી, ખરસાલી.

ગંગોત્રી ઉત્તરકાશીમાં સમુદ્ર સપાટીથી 3200 મીટરની ઉંચાઈ પર છે. અહીં પવિત્ર ગંગા નદીનું મંદિર છે. જ્યાં લોકો સ્નાન કર્યા બાદ દર્શન કરે છે. પ્રસિદ્ધ સ્થળો અને મંદિરો: ભોજબાસા, ગંગનાની, કેદારતાલ, ગૌમુખ, ગંગોત્રી મંદિર, ભૈરોં ઘાટી, ડૂબી ગયેલા શિવલિંગ, તપોવન.

કેદારનાથમાં ભગવાન શિવનું મંદિર છે. તે સમુદ્ર સપાટીથી 3,584 મીટરની ઉંચાઈ પર છે. અહીં મંદાકિની નદી છે. પ્રખ્યાત સ્થળો અને મંદિરો: ગાંધી સરોવર, ફાટા,
સોન પ્રયાગ, ત્રિયુગી નારાયણ મંદિર, ચંદ્રપુરી, કાલીમઠ, વાસુકી તાલ, શંકરાચાર્ય સમાધિ, ગૌરીકુંડ.

બદ્રીનાથ અલકનંદા નદીની ડાબી બાજુએ સમુદ્ર સપાટીથી 3133 મીટરની ઉંચાઈ પર આવેલું છે. અહીં ભગવાન વિષ્ણુનું મંદિર છે. પ્રખ્યાત સ્થળો અને મંદિરો: માના ગામ, સતોપંથ તળાવ, તપ્ત કુંડ, નીલકંઠ શિખર, ચરણ પાદુકા, નારદ કુંડ, ભીમા પુલ, ગણેશ ગુફા, બ્રહ્મા કપાલ, શેષનેત્ર, વ્યાસ ગુફા વગેરે.