લીવર આપણા શરીરનું એક મહત્વપૂર્ણ અંગ છે. તે શરીરમાંથી ઝેરી તત્વોને બહાર કાઢવા ઉપરાંત ઘણા મહત્વપૂર્ણ કાર્યો પણ કરે છે. હિપેટાઈટીસ એ લીવરને લગતી ગંભીર સમસ્યા છે, જેના માટે જાગૃતિ ફેલાવવાના હેતુથી દર વર્ષે વિશ્વ હિપેટાઈટીસ દિવસની ઉજવણી કરવામાં આવે છે. દર વર્ષે 28 જુલાઈના રોજ નોબેલ પુરસ્કાર વિજેતા વૈજ્ઞાનિક ડૉ. બરુચ બ્લુમબર્ગના જન્મદિવસ નિમિત્તે આ દિવસ મનાવવામાં આવે છે. ડો. બરુચએ હેપેટાઈટીસ બી વાયરસ (HBV)ની શોધ કરી અને વાયરસ માટે ટેસ્ટ અને રસી વિકસાવી હતી.
હેપેટાઇટિસ શું છે?
- Advertisement -
હીપેટાઇટિસ એ યકૃતની બળતરા છે, જે વિવિધ પરિબળોને કારણે થઈ શકે છે, જેમાં વાયરસ, આલ્કોહોલનું સેવન, ઝેર અથવા અમુક દવાઓનો સમાવેશ થાય છે. હિપેટાઇટિસના ઘણા પ્રકારો છે, પરંતુ સૌથી સામાન્ય વાયરલ હેપેટાઇટિસ છે, જે ચોક્કસ વાયરસને કારણે થાય છે.
હીપેટાઇટિસના લક્ષણો
હિપેટાઇટિસના લક્ષણો ચેપના પ્રકાર અને તીવ્રતાના આધારે બદલાઈ શકે છે. જો કે, તેના સામાન્ય લક્ષણોમાં નીચેનાનો સમાવેશ થાય છે-
- Advertisement -
– થાક અને નબળાઇ
– ત્વચા અને આંખોનું પીળું પડવું
– પેટમાં દુખાવો અને અગવડતા
– ઉબકા અને ઉલટી
– ભૂખ ન લાગવી
– ઘાટો પેશાબ
– હળવા રંગના સ્ટૂલ
– સાંધાનો દુખાવો
– તાવ
હીપેટાઇટિસના કારણો
– હીપેટાઇટિસ A, B, C, D અને E ચોક્કસ પ્રકારના વાયરસને કારણે થાય છે જે લીવરને અસર કરે છે.
– આલ્કોહોલિક હેપેટાઇટિસ અથવા ડ્રગ-પ્રેરિત હેપેટાઇટિસ વધુ પડતા આલ્કોહોલના સેવન અને અમુક દવાઓના કારણે થઈ શકે છે.
– અમુક રસાયણો, ઝેર અથવા પ્રદૂષકોના સંપર્કમાં આવવાથી હેપેટાઈટીસ થઈ શકે છે.
– કેટલાક કિસ્સાઓમાં, શરીરની રોગપ્રતિકારક શક્તિ ભૂલથી યકૃત પર હુમલો કરે છે, જે સ્વયંપ્રતિરક્ષા હિપેટાઇટિસ તરફ દોરી શકે છે.
– દુર્લભ મેટાબોલિક ડિસઓર્ડર યકૃતમાં પદાર્થોના નિર્માણને કારણે હેપેટાઇટિસનું કારણ બની શકે છે.
– રક્ત પરીક્ષણો અને વ્યક્તિનું ક્લિનિકલ ચિત્ર વાયરલ હેપેટાઇટિસ અને હેપેટાઇટિસના તીવ્ર કારણોને નકારી કાઢવા માટે પૂરતું છે. ક્રોનિક કેસો માટે, રક્ત પરીક્ષણો એટલા ઉપયોગી ન હોઈ શકે. આવા કિસ્સામાં, તેને ઓળખવા માટે જીવંત બાયોપ્સી એ વધુ સારો વિકલ્પ છે.
– હીપેટાઇટિસની સારવાર તેના પ્રકાર પ્રમાણે બદલાય છે. તે રોગની તીવ્રતા પર આધાર રાખે છે પછી ભલે તે તીવ્ર હોય કે ક્રોનિક.
હેપેટાઇટિસમાં આ બાબતોનું ધ્યાન રાખો
– હેપેટાઈટીસના દર્દીઓએ કેલરીથી ભરપૂર ખોરાક લેવો જોઈએ. જો દર્દી ખાવા માટે સક્ષમ ન હોય, તો આ માટે તેને નસમાં ઇન્ટ્રાવેનસ ફીડિંગ (નસમાં) ના સ્વરૂપમાં ખોરાક આપવાની સલાહ આપવામાં આવે છે.
– જો કે, તમામ પ્રકારની શારીરિક પ્રવૃત્તિઓ ટાળવી ફરજિયાત નથી, તેમ છતાં હેપેટાઇટિસના દર્દીઓ માટે બેડ રેસ્ટની ભલામણ કરવામાં આવે છે.
– હેપેટાઇટિસ ધરાવતા લોકોએ યકૃત દ્વારા ચયાપચયની દવાઓ લેવાનું ટાળવું જોઈએ.
– હેપેટાઇટિસના કિસ્સામાં ઘણી સાવચેતી રાખવી જરૂરી છે. જો કોઈને હેપેટાઈટીસ A અને E હોય અને તેને સતત સ્ટૂલની સમસ્યા હોય, તો આઈસોલેશન જરૂરી છે. આ ઉપરાંત હેપેટાઇટિસ બી અને સીના એવા દર્દીઓને પણ અલગ રાખવાની જરૂર છે જેમને અનિયંત્રિત રક્તસ્ત્રાવ થાય છે.
