આર્થિક રીતે પછાત વર્ગો (EWS) માટે 10 ટકા અનામત જાળવી રાખવાના સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય બાદ કેન્દ્ર સરકારની મુશ્કેલીઓ વધી શકે છે.
આર્થિક રીતે પછાત વર્ગો (EWS) માટે 10 ટકા અનામત જાળવી રાખવાના સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણય બાદ કેન્દ્ર સરકારની મુશ્કેલીઓ વધી શકે છે. 50% આરક્ષણ સુધીની અનામતની ટોચમર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરીને બનાવેલા કાયદાને માન્ય કર્યા પછી, હવે ઘણી રાજ્ય સરકારો આરક્ષણ મર્યાદા વધારવા માટે કેન્દ્રનો સંપર્ક કરી શકે છે. આવી સ્થિતિમાં, કેન્દ્ર સરકાર માટે રાજ્યોની ભલામણો અથવા વિનંતીઓને સ્વીકારવી અથવા નકારી કાઢવી મુશ્કેલ બની શકે છે.
- Advertisement -
ઘણી વ્યાખ્યામાં વિભાજીત થયું
સુપ્રીમ કોર્ટના તાજેતરના બહુમતી નિર્ણયને ક્વોટા મર્યાદાના વિસ્તરણ તરીકે વ્યાપકપણે અર્થઘટન કરવામાં આવી રહ્યું છે, જે અત્યાર સુધી ઉલ્લંઘનકારી માનવામાં આવતું ન હતું. ચુકાદાને કાળજીપૂર્વક વાંચવાથી જાણવા મળે છે કે તેણે SC/ST/OBC માટે 50% ક્વોટાની મર્યાદા મર્યાદિત કરી છે, જ્યારે EWSને તેના કાર્યક્ષેત્રની બહાર ગણાવવામાં આવી છે.
જો કે, ઐતિહાસિક ઈન્દિરા સાહની કેસમાં સુપ્રીમ કોર્ટના વિવિધ આદેશોની ચર્ચા કરતી વખતે, કોર્ટે 50 ટકા અનામતની મર્યાદાને અટલ ન કરી શકાય તેવી ગણાવી છે, જ્યાં ન્યાયાધીશોએ વ્યક્તિગત રીતે દલીલ કરી હતી કે “અસાધારણ સંજોગો” મર્યાદામાં 50 ટકા અનામતનું ઉલ્લંઘન થઈ શકે છે. .
કાનૂની નિષ્ણાતો શું કહે છે:
EWS ક્વોટા પર સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદા પછી, એવી ધારણા છે કે અનામતની ઉપલી 50% મર્યાદાને ઓળંગી શકાય છે. આરક્ષણ બાબતોમાં નિષ્ણાત વકીલ શશાંક રત્નુ, જેમણે EWS કેસની દલીલ પણ કરી હતી, તેમણે મીડિયાને જણાવ્યું, “50% ઉપલી મર્યાદાના ભંગને અસાધારણ સંજોગોમાં બંધારણીય સુધારા દ્વારા કાયદેસર કરી શકાય છે.”
- Advertisement -
કેન્દ્રની મુશ્કેલી કેવી રીતે વધશે?
જો રાજ્ય સરકારો પણ તેમના ક્વોટા કાયદાઓને કાનૂની માન્યતા આપવા માટે બંધારણીય સુધારા માટે કેન્દ્ર સરકારને અરજીઓ મોકલવાનું શરૂ કરે છે, તો કેન્દ્રને રાજકીય મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડી શકે છે કારણ કે રાજ્યોની અરજીઓ સ્વીકારવી સરળ રહેશે નહીં કારણ કે ઘણી રાજ્ય સરકારો નોકરીઓ અને શિક્ષણમાં ક્વોટા અભૂતપૂર્વ સ્તરે લઈ શકે છે. આનાથી અનારક્ષિત શ્રેણી માટેની તક ઘટી શકે છે.
નીતીશ કુમારે કેન્દ્ર પાસે માંગ કરી
આ એ હકીકત પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે EWS પર સુપ્રીમ કોર્ટના ચુકાદાના એક અઠવાડિયાની અંદર, ઘણા રાજ્યોએ સ્થાનિક ક્વોટા વધારવા માટે ઝડપી પગલાં લીધાં છે. બિહારના મુખ્યમંત્રી નીતિશ કુમારે પણ કેન્દ્ર પાસે 50% અનામતની મર્યાદા દૂર કરવાની માંગ કરી છે, જ્યારે ઝારખંડે SC/ST/OBC માટે કુલ અનામત મર્યાદા વધારીને 77% કરી છે.
ઘણા રાજ્યોએ અનામતને લઈને ચર્ચાઓ કરી
રવિવારે જ, બિહારમાં શાસક સાત-પક્ષીય મહાગઠબંધનના બે ઘટકોએ મુખ્ય પ્રધાન નીતિશ કુમારને 23 નવેમ્બરથી શરૂ થતા વિધાનસભાના શિયાળુ સત્રમાં એક કાયદો લાવવા વિનંતી કરી, જેથી અનામતની કુલ મર્યાદા વર્તમાન 50% થી વધારીને 77% સુધી વધારી શકાય છે. રાજસ્થાનમાં પણ એવી જ માંગ ઉઠી છે કે OBC ક્વોટા 21% થી વધારીને 27% કરવામાં આવે. ગુર્જર અને મરાઠા સમુદાયને અનામત આપવા માટે રાજસ્થાન અને મહારાષ્ટ્રમાં કાનૂની લડાઈ ચાલી રહી છે. તમને જણાવી દઈએ કે 2019ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલા જાન્યુઆરી 2019માં મોદી સરકારે બંધારણીય સુધારા દ્વારા EWS ક્વોટા લાગુ કર્યો હતો. આ પછી ઘણા રાજ્યોએ અનામત મર્યાદા વધારવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો પરંતુ ન્યાયિક મંજૂરી મળી શકી ન હતી.
