ઈમરજન્સીના છેલ્લા દિવસે મે UPSC ઇન્ટરવ્યુ આપ્યો, દબાણ હેઠળ બોલવાનું શીખ્યા: જયશંકર

એવા અધિકારીઓને મળ્યો જેઓ દેશની પરિસ્થિતિથી અજાણ હતા : વિદેશ મંત્રી

ખાસ-ખબર ન્યૂઝ નવી દિલ્હી

વિદેશ મંત્રી એસ જયશંકરે રવિવારે તેમના ઞઙજઈ ઇન્ટરવ્યુની વાર્તા વર્ણવી. તેમણે કહ્યું કે તેમનો UPSC ઇન્ટરવ્યુ 21 માર્ચ 1977ના રોજ યોજાયો હતો, જે દિવસે દેશમાં ઈમરજન્સી હટાવવામાં આવી હતી.

જયશંકરે જણાવ્યું કે તે સમયે તેમની ઉંમર 22 વર્ષ હતી અને તેઓ દિલ્હીના શાહજહાં રોડ સ્થિત UPSC ઓફિસમાં સવારે ઇન્ટરવ્યૂ માટે હાજર થનારા પહેલા ઉમેદવાર હતા.
દિલ્હીમાં નવા સિવિલ સર્વિસ અધિકારીઓને સંબોધતા જયશંકરે કહ્યું કે તેમણે તે ઇન્ટરવ્યુમાંથી બે મહત્વપૂર્ણ બાબતો શીખી, પ્રથમ – દબાણ હેઠળ કેવી રીતે વાત કરવી. બીજું, પરપોટામાં રહેતા ખાસ લોકો, જેઓ પોતાની દુનિયામાં રહે છે અને વાસ્તવિક પરિસ્થિતિને સમજી શકતા નથી.

જયશંકરે કહ્યું કે તે સમયે દેશમાં ચૂંટણી પરિણામો આવી રહ્યા હતા. ઈમરજન્સી હારનો માહોલ હતો. આ સંયોગ ફક્ત તારીખનો જ નહોતો, પરંતુ રાજકીય પરિવર્તનની લહેર પણ તેમના ઇન્ટરવ્યુનો ભાગ બની ગઈ હતી. લોકોને લાગવા લાગ્યું હતું કે ઈમરજન્સી સામે જનતાની લાગણી ખૂબ જ મજબૂત છે.

હકીકતમાં, જૂન 1975માં તત્કાલીન વડાપ્રધાન ઇન્દિરા ગાંધી દ્વારા ઈમરજન્સી લાદવામાં આવી હતી, જે 21 માર્ચ 1977ના રોજ હટાવી લેવામાં આવી હતી. તે પછી તરત જ યોજાયેલી લોકસભા ચૂંટણીમાં જનતા પાર્ટીનો વિજય થયો અને મોરારજી દેસાઈ વડાપ્રધાન બન્યા. જયશંકરે કહ્યું કે તેમને ઇન્ટરવ્યુમાં તે ચૂંટણી વિશે પ્રશ્ર્નો પૂછવામાં આવ્યા હતા. તેમણે કહ્યું, ’હું જેએનયુમાં ભણતો હતો. હું રાજકીય વિજ્ઞાનનો વિદ્યાર્થી હતો. તેથી મને તે વાતાવરણનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન હતું. હું ભાગ્યશાળી હતો. મેં પોતે ઈમરજન્સી સામેના અભિયાનમાં ભાગ લીધો હતો.’ જયશંકરે કહ્યું કે ઇન્ટરવ્યુ બોર્ડના કેટલાક સભ્યો ચૂંટણી પરિણામોથી આશ્ચર્યચકિત થયા હતા. તેઓ વિશ્વાસ કરી શકતા ન હતા કે જનતાએ આવો નિર્ણય લીધો છે, પરંતુ અમે વિદ્યાર્થીઓ પહેલાથી જ આ પવન અનુભવી ચૂક્યા છીએ. વિદેશ મંત્રીએ કહ્યું કે ઇન્ટરવ્યુ દરમિયાન મને ખબર પડી કે ઘણી વખત દેશમાં ટોચ પર બેઠેલા લોકો જમીની વાસ્તવિકતાથી દૂર રહે છે. વિદેશ મંત્રી જયશંકરે યુપીપીએસસીને લિટમસ ટેસ્ટ ગણાવ્યો અને કહ્યું કે તે તમારા ચારિત્ર્ય અને વિચારસરણીની કસોટી છે. સિવિલ સર્વિસના ઉમેદવારોને સંબોધતા તેમણે કહ્યું, ’તમે બધા સેવામાં જઈ રહ્યા છો. આગામી 25 વર્ષ તમારા માટે અમૃત કાળ છે. તમારે દેશના વિકાસ માટે કામ કરવાનું છે. વિકાસશીલ ભારતને વિકસિત ભારતમાં ફેરવવામાં તમે મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવશો.’

હવે બ્રિટિશ સ્કોટચ વ્હિસ્કી, ગાડી અને ખાદ્ય પદાર્થ સસ્તામાં મળશે: ભારત સાથે ટૂંક સમયમાં કરાશે એક્સપોર્ટ ડીલ

ભારતીય સરકારી અધિકારીઓએ જણાવ્યું હતું કે ભારત અને બ્રિટન આવતા અઠવાડિયે મુક્ત વેપાર કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવા માટે તૈયાર છે. ધ ઇકોનોમિક ટાઇમ્સ અનુસાર, આ કરાર લાંબા સમયથી રાહ જોવાઈ રહ્યો છે.
વ્હિસ્કી, કાર અને ખાદ્યપદાર્થોની બ્રિટિશ નિકાસને સરળ બનાવવાથી, ભારતને કાપડ અને ઇલેક્ટ્રિક વાહનોને યુકે બજારમાં ડ્યુટી-ફ્રી ઍક્સેસ પણ મળશે.
ત્રણ વર્ષની સ્ટોપ-સ્ટાર્ટ વાટાઘાટો પછી, મે મહિનામાં, બંને દેશોએ વેપાર વાટાઘાટોના સમાપનની જાહેરાત કરી. તેનો ઉદ્દેશ્ય દ્વિપક્ષીય વેપાર વધારવા, વેપાર અવરોધોને દૂર કરવા અને માલના ડ્યુટી-મુક્ત પ્રવેશને મંજૂરી આપવાનો છે.
બંને દેશો હવે કરાર પર હસ્તાક્ષર કરવાની તૈયારી કરી રહ્યા છે. એક ભારતીય અધિકારીએ જણાવ્યું હતું કે આ જાહેરાત આગામી અઠવાડિયે ભારતના વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીની લંડનની અપેક્ષિત મુલાકાત સાથે થઈ શકે છે.
અધિકારીએ ઉમેર્યું હતું કે વેપાર કરાર લગભગ એક વર્ષમાં અમલમાં આવશે. તેને બ્રિટિશ સંસદ અને ભારતના સંઘીય મંત્રીમંડળ દ્વારા મંજૂરી આપવાની જરૂર છે, એમ અધિકારીએ ઉમેર્યું.
“વેપાર કરાર બંને દેશો માટે જીત-જીતની તક આપે છે,” બીજા ભારતીય સૂત્રએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતીય ગ્રાહકોને ઓછી કિંમતે સ્કોચ વ્હિસ્કીની ઍક્સેસ મળશે, કારણ કે આયાત ટેરિફ તાત્કાલિક 150% થી ઘટીને 75% અને આગામી દાયકામાં 40% થઈ જશે.
સૂત્રોએ જણાવ્યું હતું કે, ભારત ક્વોટા સિસ્ટમ હેઠળ કાર પર ડ્યુટી 100% થી ઘટાડીને 10% કરશે, જે ધીમે ધીમે ઉદાર બનાવવામાં આવશે. બદલામાં, ભારતીય ઉત્પાદકોને ઇલેક્ટ્રિક અને હાઇબ્રિડ વાહનો માટે યુકે બજારમાં પ્રવેશ મેળવવાની અપેક્ષા છે, તે પણ ક્વોટા સિસ્ટમ હેઠળ, તેમણે ઉમેર્યું.
ભારતના વેપાર મંત્રાલયે જણાવ્યું છે કે આ કરાર હેઠળ બ્રિટનમાં થતી ભારતીય નિકાસના 99% ઉત્પાદનોને શૂન્ય ડ્યુટીનો લાભ મળશે, જેમાં કાપડનો પણ સમાવેશ થાય છે, જ્યારે બ્રિટન તેની ટેરિફ લાઇનના 90% પર ઘટાડો જોશે.
બ્રિટિશ સરકારના અંદાજ મુજબ, 2030 સુધીમાં, ભારતનો મધ્યમ વર્ગ 6 કરોડ લોકો સુધી પહોંચવાનો અંદાજ છે અને 2050 સુધીમાં તે વધીને એક અબજના ચોથા ભાગ સુધી પહોંચી શકે છે. ભારતની કુલ આયાત માંગ 2021 ની સરખામણીમાં 2035 સુધીમાં 144% વધીને 1.4 ટ્રિલિયન પાઉન્ડ (1.88 ટ્રિલિયન ડોલર) થવાની આગાહી છે.